Geminidy tuż-tuż!

Już 7 grudnia pojawią się na niebie pierwsze meteory z roju Geminidów. Będzie można je podziwiać przez kolejne dziesięć dni, czyli do 17 grudnia. "Z dnia na dzień meteorów będziemy obserwować więcej, a najwięcej Geminidów zauważymy w noce z 13/14 i 14/15 grudnia" mówi Kamil Złoczewski z Pracowni Komet i Meteorów. Największa aktywność roju prognozowana jest na 14 grudnia (wtorek) o godzinie 12 czasu polskiego, czyli w czasie gdy w naszym kraju jest środek dnia. Maksimum potrafi przesuwać się o 2-3 godziny. Można wówczas zobaczyć nawet do setki zjawisk w ciągu godziny.

Satelita IRAS. Źródło: NASA

Geminidy są jednym z wyjątkowych rojów, ponieważ nie są wywołane przez drobiny materii pozostawione przez kometę ale przez planetoidę. Jest nią 3200 Phaethon, skała o rozmiarze szacowanym na 5 km. Krąży ona wokół Słońca zbliżając się do niego bliżej niż Merkury i oddalając się dalej niż Mars. To oznacza, że orbita Phaethona może przecinać również ziemską orbitę, a drobiny pozostawione na drodze tej planetoidy powodują powstanie roju Geminidów. "Astronomowie przypuszczają, że Phaethon jest jądrem wygasłej komety" - podkreśla Kamil Złoczewski. Ciekawostką jest fakt, że Phaethon została odkryta w 1983 roku przy użyciu satelity IRAS prowadzącego badania astronomiczne w podczerwieni.

Miejsce, z którego zdają się wybiegać meteory związane z Geminidami znajduje się w gwiazdozbiorze Bliźniąt a dokładniej w okolicy gwiazdy Kastora. Najlepsze warunki do ich obserwacji będą po godzinie 21 aż do godzin porannych. Obserwatorom nie będzie przeszkadzał blask Księżyca, ponieważ pierwsza kwadra ma miejsce 13 grudnia. Meteory z tego roju dają zjawiska o umiarkowanej prędkości. Większość nie pozostawia po sobie śladów, ale często bywają kolorowe - najczęściej żółte, zielone i niebieskie. Więcej jasnych meteorów obserwuje się zazwyczaj w noce przed i po maksimum.

Pozycja radiantu Geminidów na niebie. Źródło: IMO

Do obserwacji meteorów z roju Geminidów nie trzeba używać specjalistycznego sprzętu. Wystarczą nam nasze oczy. Jednak warto poszukać miejsca na obrzeżach miasta lub poza nim. Poświata miejskiego nieba wywołanego przez sztuczne oświetlenie powoduje, że nie dostrzeżemy słabszych zjawisk. Ważne jest również odpowiednie przygotowanie do obserwacji zimową porą. Należy się ciepło ubrać oraz zabrać ze sobą wygodne krzesło lub leżankę.

Obserwacje meteorów można notować i przesyłać do ogólnoświatowej bazy prowadzonej przez Międzynarodowe Towarzystwo Meteorowe (IMO) . Na ich podstawie powstaje na żywo wykres aktywności roju. W Polsce obserwacjami meteorów od 23 lat zajmuje się stowarzyszenie Pracownia Komet i Meteorów (PKiM). Oprócz działalności naukowej, prowadzi również działalność dydaktyczną m.in. letnie obozy astronomiczne, konkursy astronomiczne, prowadzi liczne warsztaty , seminaria astronomiczne a także wydaje biuletyn Cyrqlarz. Działalność PKiM wspierają: Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN oraz Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego. Strona internetowa stowarzyszenia Pracownia Komet i Meteorów - http://www.pkim.org .

Kamil Złoczewski