Obserwacje

Fot.1 Capricornid (P.Żołądek- PKIM)

Wielu osobom, a zwłaszcza zakochanym letnie „spadające gwiazdy” kojarzą się tylko i wyłącznie z Perseidami. Niestety mało kto wie, że prócz słynnych już Perseidów możemy podczas lata obserwować meteory z wielu mniejszych rojów takich jak, np. alfa Capricornidy. Pierwsze meteory z tego roju pojawiają się wraz z początkiem lipca. Maksimum ich aktywności przypada pod koniec tego miesiąca tj. 30 lipca, zaś ostatnie zjawiska zaobserwujemy nawet w połowie sierpnia.

Niską aktywność roju (ZHR podczas maksimum na poziomie ok. 5 ) rekompensuje nam niezwykły urok tych wolnych zjawisk, które nierzadko są bolidami wspominanymi przez obserwatorów przez lata - o czym zaświadczam osobiście. Ich współczynnik masowy na poziomie r = 2.5 oznacza, że alfa Capricornidy charakteryzują się jasnymi meteorami. Stosunkowo niewielka sumaryczna prędkość wejścia cząstek meteoroidów w atmosferę wynosząca 23 km/s pozwala nacieszyć oko meteorami z tego roju.

English version   

Noc z 8 na 9 lipca zaowocowała rejestracją spritów przez stację PFN32 w Chełmie. Kamera PAV43 zarejestrowała dwa zjawiska w odstępie kilku minut, różniące się znacznie pokrojem. Kamerę obsługuje program MetRec, nieposiadający opcji wykrywania tych zjawisk - tym większy traf, że przy okazji fałszywej detekcji wywołanej ruchem światła błyskawic w chmurach uchwycone zostały również sprity.

Od dnia 22 czerwca do 2 lipca można podziwać meteory z roju Bootydów Czerwcowych. Są to meteory dość wolne (Vgeo = 18 km/s). Radiant roju znajduje się w gwiazdozbiorze Wolarza tuż powyżej kształtu przypominającego "latawca". Na ten rok nie jest zapowiadany żaden wybuch aktywności tego roju, mimo to zachęcamy do monitorowania nieba, gdyż może zdarzy się niespodzianka taka jaka miała miejsce w 1998 r gdy przez pół doby 27 czerwca 1998 roku, obserwatorzy mogli podziwiać aktywność z tego roju na poziomie ZHR ~ 50-100.

Zimowe niebo nie rozpieszcza obserwatorów meteorów. Po styczniowym maksimum Kwadrantydów na niebie panuje cisza przyciągająca jedynie najbardziej wytrawnych fanatyków tego typu obserwacji. Pierwszym poważnym rojem który wraz z nadejściem wiosny pojawia się na naszym niebie jest rój Lirydów obserwowany od 16 do 25 kwietnia każdego roku z maksimum w nocy z 22 na 23 kwietnia.

Zdenek Ceplecha

Początek kwietnia dla obserwatorów meteorów a w szczególności dla operatorów sieci bolidowych jest czasem wzmożonej czujności. W pierwszych dniach tego miesiąca niejednokrotnie już pojawiały się potężne bolidy spośród których dwa zakończyły się spadkiem meteorytu. Zjawiska z 7 kwietnia 1959roku oraz 6 kwietnia.2002 roku zarejestrowane zostały przez stacje bolidowe a ich orbity okazały się być niemal identyczne. Istnieje prawdopodobieństwo że zjawiska takie będą co jakiś czas się powtarzać, zachęcamy zatem wszystkich zainteresowanych obserwacjami do wystawienia choćby najprostszego sprzętu obserwacyjnego. Według analiz aktywność domniemanego strumienia jest bardzo niska.

Meteory obserwowane w pierwszym tygodniu kwietnia pasujące do radiantu „pribramidów” stanowią około 1/20 tła sporadycznego. Gdy już jednak bolid pojawi się na niebie jego obserwacja może być bezcenna dla nauki. W bazie ADS odnaleźć można obecnie 102 publikacje dotyczące bolidu „Přibram” oraz 26 publikacji dotyczących bolidu „Neuschwanstein”, co więcej mimo upływu lat wciąż prezentowane są nowe wyniki dotyczące pochodzenia i właściwości fizykochemicznych odnalezionych meteorytów.

Taurydy, mimo, że nie są wyjątkowo aktywnym rojem, niewątpliwie owiane są mgiełką tajemnicy, co czyni je jednym z najciekawszych strumieni. Ciałem macierzystym jest kometa krótkookresowa Encke 2 (oznaczana często jako 2P/Encke) o okresie 3.3 roku, której wyrzuty materii dały początek także innym, jesiennym, jednak dużo słabszym rojom, jak na przykład Chi Orionidy i Piscydy. Niezwykłość Taurydów ma wiele przyczyn zarówno związanych z ich nietypowym radiantem, pochodzeniem, jak i specyfiką zjawisk, które możemy obserwować.

Na początku października możemy zobaczyć pierwsze meteory z roju Orionidów. Ostatnie z nich zaobserwujemy jeszcze w pierwszych dniach listopada. Podczas maksimum roju – 21 października – przy pogodnym niebie można zliczyć kilkadziesiąt meteorów w ciągu godziny. Tak też było w dwóch ostatnich latach. W latach 2006 i 2007 aktywność Orionidów podczas maksimum dwukrotnie przewyższała typową liczbę zjawisk i wynosiła nawet 70 zjawisk w ciągu godziny! W tym roku warto spojrzeć na Orionidy już na początku października, gdyż maksimum roju ma niestety miejsce zaledwie dwa dni przed pełnią Księżyca. Ten rój meteorów związany jest ze słynną kometą 1P/Halley’a, powracającą w okolice Ziemi co około 75 lat.

Źródło: PKiM

Już za kilka dni maksimum aktywności meteorów z roju alfa-Aurygidów. W nocy z 1/2 września będzie można obserwować kilka meteorów wybiegających z okolicy gwiazdozbioru Woźnicy (Auriga). Typowe maksimum tego roju ma ZHR około 6 ale w latach 1935, 1986, 1984 i 2007 obserwowano podwyższoną aktywność dochodzącą nawet do około 150 meteorów w ciągu godziny. Rój związany jest z długookresową (ponad 2000 lat) kometą C/1911 N1 (Kiess), którą odkryto w lipcu 1911 roku i obserwowano jedynie 71 dni.

Późnym, sobotnim wieczorem, 7 sierpnia 2010 rozpoczął się XXII Obóz PKiM- Akcja Perseidy. Nowicjusze już na początku poznali tajniki obserwacji meteorów- pierwszego dnia jedynie w formie teoretycznej, a później, w nocy z 8 na 9 sierpnia praktycznie. Ekstremalnie czyste niebo na urzędowskich polach pełnych malin sprzyjało obserwacjom.

Mimo, że do maksimum pozostało jeszcze kilka dni, każdy zanotował kilkadziesiąt meteorów, w tym kilka sztuk jaśniejszych niż 0 magnitudo. Następnego dnia, po odpoczynku, przyszedł czas na wypełnienie raportów PKiM i IMO oraz wykład o analizie danych wizualnych.