Strona GłównaRozpoznawanie Meteorytów
Rozpoznawanie Meteorytów
Wszystkim zainteresowanym badaniami kamieni z nieba proponujemy rozpocząć swoją przygodę z meteorytyką od obejrzenia zdjęć meteorytów w Internecie. Jeszcze lepiej jeżeli wybierzecie się do muzeum, które posiada przekrojową wystawkę meteorytów (np. Muzeum Ziemi w Warszawie lub OPiOA w Olszynie), na której można obejrzeć zarówno świeże spadki jak i stare znaleziska. Oglądając okazy należy zwrócić uwagę na podstawowe cechy meteorytów, które omówione są pokrótce niżej.
Meteoryty kamienne
Statystyki mówią, iż na powierzchnię Ziemi spadają głównie chondryty zwyczajne (86% zarejestrowanych przypadków), które reprezentują także najczęściej znajdowaną grupę meteorytów (kamienne). Zawierają one w swoim składzie nawet do 20% metalicznego żelaza w postaci ziaren stopu Ni-Fe, który odpowiada za rdzawy wygląd ich powierzchni już po kilkunastu dniowym przebywaniu w wilgotnym ziemskim środowisku. Chondryty posiadają też silniejsze bądź słabsze własności magnetyczne dzięki czemu można stosować podstawowy test z magnesem w pierwszym kroku ich identyfikacji.
Podstawowe cechy okazu, które znalazca może określić in-situ :
(zawsze niezbędny jest magnes - najlepiej neodymowy, czasami można wykorzystać drobny papier ścierny)
.
Meteoryty żelazne
Meteoryty żelazne znajdowane są stosunkowo często mimo, że obserwuje się stosunkowo małą ilość ich spadków (<5%). Wiele okazów kosmicznego żelaza posiada charakterystyczne regmaglipty na powierzchni, dzięki czemu można łatwiej odróżnić je od zwykłego żelaza. Meteoryty te zbudowane są z kryształów żelaza niklonośnego (tenitu i kamacytu). Ich przekrój trawiony 5% kwasem azotowym daje piękne mozaiki ułożone z pól przeciętych kryształów tworzących tzw. figury Widmanstaettena. Cięcie meteorytów żelaznych może być trudne ze względu na dużą twardość występujących w nich minerałów.
Kosmiczne żelazo jest niklonośne co oznacza, że zawiera więcej niż 4% niklu. Jeżeli okaz nie zawiera niklu lub zawiera go zbyt mało oznacza to, że jest ziemskiego pochodzenia. Nie znaleziono jeszcze meteorytu, w którym żelazo występowałoby całkowicie bez niklu, choć znajdzie się paru śmiałków twierdzących inaczej (meteoryty księżycowe mogą zawierać niewielkie wtrącenia czystego żelaza).
Należy też wyróżnić rzadszy typ meteorytów kamiennych czyli achondryty (8% spadków). Są to głównie analogi skał ziemskich, które jedynie spec z dużym doświadczeniem jest w stanie wytypować do szczegółowych badań. Rozpoznanie takiej skały jest możliwe tylko i wyłącznie w profesjonalnym laboratorium specjalizującym się w badaniach meteorytów.
Proste testy chemiczne
Jeżeli już przyniosłeś do domu podejrzany kamień (zawierający metaliczne żelazo) należałoby sprawdzić czy rzeczywiście jest to meteoryt. Większość stron www proponuje przeprowadzenie testu na zawartość niklu, my polecamy prostszą metodę od której warto zacząć - trawienie metalicznego żelaza. Oto jak należy przeprowadzić taki test.
1. Odsłonić wnętrze okazu przeszlifowując powierzchnię zewnętrzną, tworząc tzw. okienko. Jeżeli zeszlifujecie wierzchnią warstwę okazu pilnikiem to potem należy poprawić papierem ściernym by usunąć pozostałości pilnika na badanym okazie.
Lepiej od razu odciąć kawałek z okazu pamiętając o jego schłodzeniu podczas cięcia (nie ciąć piłą tzw. gumówką!) Do cięcia polecamy tarcze diamentowe i systematyczne polewanie okazu wodą podczas całego procesu. Jeżeli okaz przejdzie test odcięta piętka może być przekazana do dalszych profesjonalnych badań.
2. Można przeszlifować przeciętą powierzchnię papierem ściernym zmniejszając gradację ziarna tak długo aż nie będzie widać zarysowań po cięciu (możemy poprzestać na gradacji 600 - nie musi być poler!).
3. Zrobić roztwór kwasu azotowego o stężeniu ok. 5-10% (rozpuszczalnikiem może być spirytus ale bezpieczniej jak będzie to woda destylowana lub nawet pitna). Pamiętajmy, żeby postępować OSTROŻNIE z kwasem!
4. Po opłukaniu powierzchni wytrawić ją słabym kwasem azotowym. Trawienie nie powinno trwać dłuższej niż 3 minuty, najlepiej robić to w otwartej przestrzeni ze względu na możliwość wydzielania się toksycznych gazów. Powierzchnie co jakiś czas należy przemywać roztworem kwasu. Wytrawioną ostatecznie powierzchnię należy przemyć obficie woda destylowana lub wymoczyć w spirytusie by usunąć całkowicie kwas.
5. Tak przygotowaną powierzchnię okazu należy sfotografować a zdjęcie można podesłać nam do konsultacji. Żelazo ziemskie zacznie prawie natychmiast ciemnieć, jego powierzchnia stanie się czarna już po kilkunastu sekundach. Jeżeli po wytrawieniu będą widoczne struktury podobne do struktur Widmanstaetena należy jeszcze wykonać test na obecność niklu.
- Zaloguj się by odpowiadać
Polish
English