meteoryt

Tekst: Paweł Zaręba. Zdjęcia: Paweł Zaręba & Maciek Burski


15.02.2013 roku za Uralem wybucha potężny meteoroid. Media trąbią o tym długo i głośno - choć niekoniecznie rzetelnie. Niedługo po "kosmicznym incydencie" pada hasło - "A może byśmy tam pojechali?" W sumie - tak spektakularny spadek meteorytów zdarza się statystycznie raz na około 100 lat więc już może drugiej takiej okazji nie będzie?

Po początkowych ustaleniach - kto, kiedy, co i jak - zawiązuje się grupa czterech "chętnych i mogących". Marcin, Iwo, Maciek i ja. Zaczyna się planowanie wyprawy. Bukowanie biletów lotniczych, załatwianie wiz - co, jak się później okazało nie było jedynie "formalnością" oraz cała masa innych przygotowań. Wreszcie - wszystko dopięte - bilety i wizy w garści, plecaki spakowane. Ruszamy.

Astronomowie, geolodzy, fizycy, chemicy i kolekcjonerzy meteorytów rozpoczęli w piątek w Olsztynie seminarium meteorytowe. "Ludzie mają dość patrzenia w telewizor i coraz chętniej patrzą w kosmos" - powiedziała PAP dr Jadwiga Biała z olsztyńskiego planetarium.

Na VII Seminarium Meteorytowe do olsztyńskiego planetarium (organizatora imprezy) przyjechali pasjonaci meteorytów z całej Polski. Dr Biała poinformowała, że w wykładach i dyskusjach będą uczestniczyć nie tylko astronomowie, fizycy, geolodzy, czy chemicy, którzy naukowo zajmują się badaniem meteorytów, ale także ludzie, którzy pasjonują się tą dziedziną wiedzy, czy kolekcjonują meteoryty.

4 lutego 2011 o godz. 23:20:41.3 UT dziewięć kamer trzech sieci bolidowych (CMN, SMN, EN) zarejestrowało przelot jasnego bolidu nad Słowenią i Chorwacją. Zjawisko zostało potwierdzone przez kilkunastu naocznych świadków, którzy dostarczyli dane obserwacyjne koordynatorom sieci w ciągu kilku minut po przelocie bolidu. W ten sposób już po 24 godzinach wyznaczono orbitę meteoroidu oraz obszar spadku meteorytów.

Wstępne analizy bazujące na 4 kamerach amatorskiej sieci CMN pozwoliły na wyliczenie parametrów zjawiska:

Wielki kamień z kosmosu – jeden z najwiekszych znanych – został odkryty w odległych i górzystych rejonach północno-zachodnich Chin. Olbrzymią, dziwacznie ukształtowaną skałę odnaleziono w górach Ałtaju, dokąd w celu sprawdzenia doniesień poprowadził na wysokość 2900 m n.p.m. wyprawę Baolin Zhang – naukowiec z pekińskiego planetarium.

W sobotę, kilka minut po 6 rano, we wsi Sołtmany, w gminie Kruklanki. spadł meteoryt!

fot. Michał Rzepka

"Kilka minut po szóstej usłyszeliśmy głośny świst, a chwilę później straszny huk. Wybiegliśmy na zewnątrz, ale na podwórzu nic się nie działo, dopiero po chwili zobaczyliśmy dziurę w dachu, potem ten kamień. I zaczęliśmy snuć domysły, co to może być

" - relacjonują świadkowie.

Badaniami meteorytu, który spadł nad Jeziorem Wydmińskim zajmie się Polskie Towarzystwo Meteorytowe.

Podsumowanie aktualnego stanu badania meteorytu Sołtmany można znaleźć na stronie wiki.meteoritica.pl

Zdenek Ceplecha

Początek kwietnia dla obserwatorów meteorów a w szczególności dla operatorów sieci bolidowych jest czasem wzmożonej czujności. W pierwszych dniach tego miesiąca niejednokrotnie już pojawiały się potężne bolidy spośród których dwa zakończyły się spadkiem meteorytu. Zjawiska z 7 kwietnia 1959roku oraz 6 kwietnia.2002 roku zarejestrowane zostały przez stacje bolidowe a ich orbity okazały się być niemal identyczne. Istnieje prawdopodobieństwo że zjawiska takie będą co jakiś czas się powtarzać, zachęcamy zatem wszystkich zainteresowanych obserwacjami do wystawienia choćby najprostszego sprzętu obserwacyjnego. Według analiz aktywność domniemanego strumienia jest bardzo niska.

Meteory obserwowane w pierwszym tygodniu kwietnia pasujące do radiantu „pribramidów” stanowią około 1/20 tła sporadycznego. Gdy już jednak bolid pojawi się na niebie jego obserwacja może być bezcenna dla nauki. W bazie ADS odnaleźć można obecnie 102 publikacje dotyczące bolidu „Přibram” oraz 26 publikacji dotyczących bolidu „Neuschwanstein”, co więcej mimo upływu lat wciąż prezentowane są nowe wyniki dotyczące pochodzenia i właściwości fizykochemicznych odnalezionych meteorytów.

15 Października o godzinie 5:28 czasu lokalnego nad Kanadą przeleciał wyjątkowo wolny i jasny bolid. Został on zarejestrowany aż przez 6 stacji bolidowych działających w ramach sieci Southern Ontario Meteor Network (SOMN). Astronomowie podejrzewają, iż zjawisko to dało spadek w postaci meteorytu, ze względu na dość niską wysokości zgaśniecie oraz na mocne spowolnienie meteoroidu w ostatnie widocznej fazie przelotu.

Ze wstępnych jeszcze obliczeń mowa jest o kilkuset gramach, które spadły na północ od miasta Guelph. Na podstawie orbity można przypuszczać, iż mamy do czynienia z kamiennym meteorytem. Naukowcy proszą także okolicznych mieszkańców o wszelkie raporty dotyczące, zarówno samego zjawiska bolidowego, jak i również informacje na temat podejrzanych znalezisk. W marcu kamery tejże sieci zarejestrowały podobnego bolida meteorytowego, dającego spadek tym razem w okolicach Parry Sound

Obiekt o symbolu 8TA9D69 to kilkumetrowy meteroid NEO odkryty przed paru nastoma godzinami. Według wstępnych obliczeń obiekt ten około 1:50UT przelatuje około 6500km od środka naszej planety co w praktyce oznacza jego wejście w ziemską atmosferę.

Efemerydy i elementy orbitalne znajdują się tutaj:

http://home.gwi.net/~pluto/mpec.htm#stations

Nie mamy jednak niestety żadnych informacji o niepewnościach podawanych liczb (podano tylko błędy astrometrii). Zwizualizowalem orbitę obiektu, dogania on naszą planetę a więc prędkość ewentualnego wejścia w atmosferę będzie niewielka co daje spore szanse na spadek.

Doświadczenie uczy ze takie efemerydy maja zwykle spore błędy i do trafienia w nasza planetę nie dochodzi. Biorąc pod uwagę jednak to ze obiekt został odkryty na jakieś 24h przed perygeum szanse są spore bo aż 90% !!