Obserwacje

Perseidy 2013 - doskonałe warunki dla obserwatorów

Perseidy są najbardziej znanym rojem meteorowym na letnim niebie, potocznie zwanym łzami świętego Wawrzyńca. Aktywność zaczyna się już w połowie lipca a kończy się pod koniec sierpnia, a wynosi od kilku zjawisk na godzinę na początku jego aktywności w lipcu do ponad 100 zjawisk w okolicach maksimum przypadającym zazwyczaj między 11 a 13 sierpnia.

W tym roku maksimum Perseid wypada w bardzo sprzyjających warunkach, bo zaledwie kilka dni po nowiu co czyni ten rój spadających gwiazd niezwykle atrakcyjnym do obserwacji zarówno dla obserwatorów wizualnych i jak dla obserwacji fotograficznych.

Pięć zdjęć pierścieni Saturna z zaobserwowanym zjawiskiem meteoru zostało wykonane przez sondę NASA Cassini. Zdjęcia te przedstawiają pierścienie A, B, C i zostały wykonane w latach 2009-2012.

Pierwsze cztery zdjęcia zostały wykonane podczas równonocy na Saturnie, gdzie promienie Słoneczne padają niemalże równolegle do pierścieni co powoduje że zjawisko meteoru jest łatwiejsze do rejestracji przez odpowiednio ustawioną sondę Cassini.

Nad Polską 17 marca 2013 od godzin wieczornych można obserwować rzadkie zjawisko w naszym kraju - zorzy polarnej. Wyżej podpisany sfotografował ją znad zatoki w Pucku. Zjawisko to było widoczne w prawie całej Polsce, jednak najkorzystniejsze warunki do jej obserwacji były na Północy naszego kraju.

Dzisiejszego ranka około godziny 09.20 czasu lokalnego (04:20 rano czasu polskiego) nad miastem Czelabińsk na Uralu w Rosji miał miejsce przelot bardzo jasnego bolidu o jasności ok. -26 magnitudo. Ciało które weszło w atmosferę miało wiele ton. Fala uderzeniowa wywołana przelotem spowodowała wiele uszkodzeń szyb, raniąc co najmniej 900 osób. Po przelocie na niebie była widoczna długo smuga pyłowa.

Nie jest jeszcze przesądzone, iż cokolwiek przetrwało wejście w atmosferę, gdyż jeśli mieliśmy do czynienia z lodowym materiałem jest możliwe że uległ on całkowicie ablacji przed dotarciem do powierzchni ziemi. Z przelotu jest dostępne wiele nagrań najczęściej z kamer pokładowych które Rosjanie często montują sobie w samochodach ze względu na "specyficzną jazdę" wschodnich kierowców.

Wygląda na to, że pogoda nas jeszcze mniej rozpieszcza tego stycznia, niż na ogół o tej porze. Zwykle czas po Kwadrantydach aż do czerwca czy lipca to niestety okres, kiedy stacje z rzadka mają jakąś robotę - mimo, że noce są długie, to aktywność meteorytowa jest nikła. A jak już jest maksimum aktywności jakiegoś roju, to można rzucać monetą, kto wygra, meteory czy chmury. W tym roku kolejne stacje notują ponure rekordy zachmurzeń albo zasypania śniegiem. Czasem jednak ciężka powieka nieba łypnie i coś niecoś wpada w nasze obiektywy. Oto kilka zjawisk z tego już roku, wartych zawieszenia oka.

Kwadrantydy zwane przez doświadczonych obserwatorów „zimowymi Perseidami” możemy obserwować od 28 grudnia do 12 stycznia. Porównywanie tego roju do słynnych Perseidów nie jest wcale na wyrost, ponieważ Kwadrantydy swą aktywnością- liczbą meteorów bardzo często przewyższają ten letni rój.

W tym roku maksimum spodziewamy się 3 stycznia ok 13.00 UT - czyli w czasie dość niekorzystnym dla obserwatorów w Polsce. Zatem należy być czujnym od samego początku wieczora (3/4 stycznia), jednakże większych ilości "spadający gwiazd" najprawdopodobniej należy spodziewać się drugiej połowie nocy, kiedy to radiant znajdzie się wysoko nad horyzontem. Niestety w tegorocznych obserwacjach będzie przeszkadzał trochę Księżyc będący tuż przed III kwadrą, a wschodzący o godzinie 23.00 czasu lokalnego. Standardowa aktywność podczas nocy maksimum kształtuje się na poziomie (ZHR)- 130.

Orionid 2012 (-13 mag.) M.Myszkiewicz

Pierwsze Orionidy można obserwować już od samego początku października, ostatnie zaś nawet 7 listopada. Tegoroczne maksimum aktywności tego roju wypada w nocy 21/22 października.

Tegorocznym obserwacją w czasie nocy maksimum nie będzie przeszkadzał Księżyc, który przed 22.00 czasu lokalnego schowa się za horyzontem. Ze względu na to iż, Orionidy mają dość szerokie maksimum, warto zaczaić się na nie także podczas następnych nocek.

Warto jednak wspomnieć iż, rój ten potrafi sprawiać niespodzianki i tak ZHR w 2006 i 2007 sięgnął aż 70, gdzie standardowe maksimum rokrocznie kształtowało się na poziomie ok. 30.

Rys.1 Wybuch Drakonidów 2012 widoczny na wykresach sieci RMOB

Wieczór 8 października 2012 nie zapowiadał niczego szczególnego. Ten i ów spośród obserwatorów PKiM pamiętał o rocznicy wyprawy na maksimum Drakonidów kiedy to zła pogoda pognała nas w 3 dniową tułaczkę aż do Włoch. Wtedy to 3 samochody wyładowane obserwatorami i sprzętem dotarły w dolinę rzeki Pad gdzie po obu jej stronach zorganizowano tymczasowe stacje video. Przy silnym świetle księżycowym i widoczności około +5.5m przeprowadzono obserwację wybuchu który nieco rozczarował. ZHR osiągnął co prawda wartość 300 co na pozór oznacza aktywność 3 razy wyższą niż podczas typowego maksimum Perseidów. Rozkład jasności meteorów był jednak bardzo niekorzystny, zdecydowana większość meteorów miała jasności słabsze od +3m co zresztą dla Drakonidów jest dość typowe. Po drugie samo maksimum było bardzo ostre i krótkotrwałe. Przez kilka minut meteory pojawiały się jeden za drugim rozchodząc się promieniście z radiantu po czym na niebie zapadła cisza. Oglądaliśmy więc zdjęcia sprzed roku kiedy nagle na meteorowych grupach dyskusyjnych buchnęła wiadomość – Drakonidy aktywne, kto żyw niech biegnie pod niebo! Popatrzyłem na chmury za oknem – bez szans. Pierwszy rzut oka więc na dostępne systemy radiowe które obok obserwatorów wizualnych są najszybsze w reagowaniu na nietypowe sytuacje na niebie. Szybki rzut oka na kolorowe wykresy tworzone przez obserwatorów sieci RMOB dał potwierdzenie – jest wybuch!

Niestała, wiosenna pogoda sprzyja łowcom spritów. Kolejne detekcje zarejestrowała kamera ze stacji PFN41 w Twardogórze, której operatorem jest Henryk Krygiel. Szczególnie jedno ze zjawisk ukazało złożoną strukturę, uwieczniając się aż na 3 kolejnych klatkach.

Uaktualnienie 2012.05.13 Obserwacje bazowe z Czechami. Martin Popek z Nydka przesłał detekcje z tej samej burzy - prawdopodobnie 3 z nich to obserwacje bazowe zjawisk zarejestrowanych także przez PFN41.
Uaktualnienie 2012.05.14 Kolejne obserwacje bazowe z Czech. Sprity z tej burzy zostały zarejestrowane także przez Jiří Srbę, z miejscowości Mikuluvka koło Vlažského Meziříčí. Tym samym mamy już prawdopodobnie potrójną obserwację każdego z trzech zjawisk.

Lirydy są najważniejszym wiosennym rojem meteorowym. Po ponad trzech miesiącach ciszy ich pojawienie się jest prawdziwa atrakcja dla obserwatora meteorów pomimo że typowa ich aktywność zawiera się w granicach ZHR 15-25.
Jednocześnie coraz cieplejsze kwietniowe noce sprzyjają pierwszym obserwacjom. Lirydy pojawiają się na niebie około 16 kwietnia i pozostają aktywne do 26 kwietnia. Maksimum przypada zazwyczaj w nocy z 21 na 22 kwietnia. Tegoroczne maksimum wystąpi 22 kwietnia o godzinie 5:30UT a wiec już po wschodzie Słońca.