„Fajerwerki” ze smoczej Jamy – maksimum Drakonidów

ICE bada kometę 21P/Giacobini-Zinner Źródło: NASA

Jutrzejszej nocy (8/9 października 2010) zapowiadane jest maksimum aktywności meteorów z roju Drakonidów. Rój ten związany jest z kometą 21P/Giacobini-Zinner, która obiega Słońce z okresem około 6 lat i 7 miesięcy. Kometa ta, jako pierwsza w historii, została zbadana z bliska, gdy we wrześniu 1985 roku sonda ICE przeleciała przez jej głowę i warkocz. 21P/Giacobini-Zinner na swej drodze wokół Słońca odwiedza okolice orbity Ziemi. Dzięki temu pozostawione na jej orbicie cząstki materii tzw. meteoroidy mają szansę trafić wprost w atmosferę Ziemską i spalając się w atmosferze pojawić się nam na nocnym niebie w postaci meteoru.

Kometa 21P/Giacobini-Zinner Źródło: NASA

Drakonidy wyróżniają się spośród innych widocznych na niebie meteorów tym, że są względnie wolne. Prędkość liniowa meteorów z tego roju jest bliska 20 km/s. Dla porównania najszybsze meteory mogą osiągnąć prędkości 72 km/s. Te liczby wydają się być małe, jednak 20 km/s to aż 72 000 km/h. Poruszając się z taką prędkością można w ciągu godziny niemal dwukrotnie okrążyć Ziemię! Drugą, równie ważną cechą Drakonidów jest to, że zdają się wylatywać z okolic gwiazdozbioru Smoka (łac. Draco). Miejsce to zaznaczone jest na mapie nieba poniżej, a ponieważ Smok jest konstelacją okołobiegunową to rój może być obserwowany całą noc.

Położenie radiantu roju Drakonidów na niebie.

Ile zobaczymy Drakonidów w tym roku? Tego dokładnie nie wiemy. W niektórych latach potrafił astronom „płatać figle” i dać niezapowiedziany pokaz „fajerwerków”. Największy z nich miał miejsce w latach 1933 i 1946, kiedy to obserwowano co najmniej 10 000 zjawisk meteorowych w ciągu godziny. Ostatnia spora aktywność Drakonidów została zauważona przez obserwatorów meteorów w roku 1982. Zauważono wówczas 500 meteorów w ciągu jednej godziny. W tym roku nikt nie spodziewa się nadzwyczajnej aktywności, tym niemniej warto być czujnym ponieważ…

Już na przyszły rok astronomowie modelujący zachowanie strumieni meteoroidów (J.Vaubaillon, M.Sato i J.Watanabe) przewidują, że Drakonidy będą bardzo aktywne. Jak bardzo? Szacunki mówią o liczbie rzędu 40-800 zjawisk w ciągu godziny. Podawane przez nich wartości są dość zgrubne ponieważ zależą one od wielu czynników. Być może niektóre z nich uda się wyjaśnić podczas następnego maksimum. Mamy niewiele informacji o tym jaka była orbita komety macierzystej Drakonidów przed rokiem 1900 oraz jaka mogła być jej aktywność w ciągu ostatniego stulecia. Być może dzięki przyszłorocznym obserwacjom dowiemy się, które ze strumieni spowodowały wybuchy aktywności w latach 1933 i 1946, a także będziemy mogli dokładniej prognozować aktywność meteorową w przyszłości.

Kamil Złoczewski

Między innymi na takie pytania szukają odpowiedzi obserwatorzy meteorów z „Pracowni Komet i Meteorów” (PKiM). Wykonują oni proste obserwacje nieba, do której nie są potrzebne żadne przyrządy astronomiczne. Wystarczy im podstawowa znajomość konstelacji, położenie i jasności najjaśniejszych gwiazd, ołówek, kartka, zegarek i latarka. Wyniki swoich obserwacji przekazują do Międzynarodowego Towarzystwa Meteorowego za pomocą specjalnego formularza. PKiM prowadzi również obserwacje meteorów za pomocą innych technik: fotograficznie, radiowo i za pomocą kamer telewizji przemysłowej.